Kan iedereen zomaar coach worden en zijn alle therapeuten dan ook coach!?

Omdat het beroep van ‘therapeut’ niet beschermd is, worden ‘alle’ coaches kwakzalvers genoemd. De aanklacht of bezorgdheid die in het Knack artikel “Wildgroei aan mental coaches” wordt benoemd, bevat een grond van waarheid. Maar het is kort door de bocht om alle coaches kwakzalvers te noemen en te denken dat alle therapeuten coach kunnen zijn. Beide beroepen hebben hun bestaansrecht en hun eigen afgebakend werkterrein.

In ons land is de term “therapeut” wettelijk niet beschermd. Dat leidt tot een explosie van het aantal “coaches” allerhande.

Met deze stelling opent Wouter Duyck van de universiteit Gent het artikel in Knack. Hij is voorzitter opleiding psychologie aan de UGent. Zijn collega, Koen Lowet, is gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse Vereniging van klinische psychologen en kan, in hetzelfde Knack artikel, zijn ergernis over de coaches niet onderdrukken. Hij pleit ervoor dat de overheid meer ondersteuning biedt voor het verbreden van de toegang tot de psychologen.

Beide heren zijn duidelijk gepassioneerd gedreven om hun vakgebied te verdedigen. En ze hebben gelijk. Een massa mensen heeft dringend hulp nodig, maar kan er geen beroep op doen omwille van gebrek aan financiële ondersteuning of ellenlange wachtlijsten. Het zou vele mensen helpen om de drempel naar degelijke hulp­verlening te verlagen. Dat beide heren dan zomaar de aanval inzetten op alle coaches vind ik wat te enggeestig en zelfs een totaal gebrek aan respect voor andermans vakgebied.

Het echte probleem schuilt namelijk al in de openingszin waarmee Wouter Duyck in het Knack-artikel kopt.

In ons land is de term ’therapeut’ wettelijk niet beschermd, en dus mag iedereen die titel op een koperen bordje aan zijn voorgevel hangen. Dat leidt tot een explosie van het aantal ‘coaches’ allerhande. De overheid moet dringend optreden tegen die ‘kwakzalverij’, vindt Wouter Duyck van de Universiteit Gent.

Uit het Knack artikel Wildgroei aan mental coaches: ‘Wanhopige mensen belanden bij kwakzalvers’ – 3 november 2021

In 2 zinnen haalt Wouter Duyck twee verschillende beroepen door elkaar: omdat de term therapeut niet wettelijk beschermd is en iedereen die titel op een koperen bordje aan zijn deur mag hangen, is er een explosie van coaches!?

Als ik zijn betoog verder lees en later ook hoor in zijn interview op Radio 1 begrijp ik zeker wat hij bedoelt. Er zijn coaches die de grenzen van hun vakgebied niet voldoende kennen of respecteren en daardoor schade kunnen aanrichten.

In onze opleidingen brengen wij dit ook onder de aandacht omdat we diezelfde visie willen uitdragen. Als coach moet je je bij je eigen werkterrein houden en de klant naar een therapeut doorverwijzen als het de grenzen van coaching overschrijdt.

Dat betekent echter ook dat omgekeerd hetzelfde geldt: therapeuten blijven best ook binnen hun werkterrein en zouden er goed aan doen om zich­zelf ook niet coach te noemen.

En daar knelt het schoentje. Beide beroepscategorieën gebruiken te pas en te onpas de termen therapie en coaching door elkaar en scheppen daardoor nog meer verwarring naar de bevolking toe.

Zowel Koen Lowet als Wouter Duyck hebben beiden geen degelijke opleiding tot coach gevolgd. Omdat ze een universitaire titel in de psychologie dragen, vinden zij zichzelf voldoende onderbouwd en accrediteren zij zichzelf om de regularisatie van coaches te bepalen. Terwijl dit totaal buiten hun werkterrein ligt.

Ik pleit ervoor dat we een heldere lijn respecteren om beide beroepen duidelijk te onderscheiden. Als hulpverlener verhoog je volgens mij je geloofwaardigheid als je zelf naar je klanten toe ook duidelijkheid schept door slechts voor 1 titel op je voordeur te kiezen.

Maar al te veel therapeuten noemen zichzelf ook coach. En omgekeerd noemen vele coaches zich ook therapeut. Ze doen dit vooral uit angst om niet genoeg klanten te hebben en houden er geen rekening mee dat ze hierdoor zelf verwarring scheppen. Net zoals Wouter Duyck en Koen Lowet die verwarring duidelijk mee in stand houden.

Lees ook mijn blog Verschil tussen life coach en therapeut

Wouter Duyck vertelde in zijn interview op Radio 1 dat 1/3 van de bevolking een ziektebeeld heeft en daarvoor een therapeut nodig heeft. Dat klopt. Deze mensen hebben een therapeut en dus géén coach nodig. De andere 2/3 van de bevolking heeft geen ziektebeeld, maar heeft bepaalde tools en inzichten niet meegekregen in hun opvoeding of op school om hun leven te verbeteren op bepaalde vlakken. Deze mensen kunnen een coach gebruiken en voelen niet de behoefte om de agenda van een therapeut te vullen.

De definitie van coaching zegt het volgende:

Coaching is een vorm van begeleiding die erop gericht is mensen in positieve zin te veranderen, uitgaande van gezonde mensen en een geloof in de veranderingsmogelijkheden die liggen besloten in de blijvende wisselwerking tussen inzicht en gedrag. Genezing is nadrukkelijk niet het doel en ziekte niet het uitgangspunt. Coaching is geworteld in de positieve psychologie en mag niet verward worden met counseling of therapie. Counseling en therapie zijn begeleidingsvormen die erop gericht zijn mentale blokkades of psychische stagnatie te verhelpen.

Bron: Wikipedia

In mijn praktijk en opleidingen verduidelijk ik het met volgende metafoor:

Een therapeut is als een kompas voor mensen die het noorden helemaal kwijt zijn. Er gebeurde iets in hun leven waarbij ze de grond onder hun voeten voelden wegzakken. Ze hebben hulp nodig om het noorden terug te vinden. Die hulp krijgen ze het best bij een therapeut, het kompas dat hen helpt om het noorden te vinden.

Maar dan heb je mensen die wel weten waar het noorden staat en al wat bereikt hebben op één of meerdere vlakken in hun leven. Deze mensen hebben wel grond onder hun voeten, maar lopen hier of daar vast in één of meerdere levensdomeinen. Zij hebben het gevoel dat ze op een rond punt cirkeltjes blijven draaien.

Ze willen dat het anders wordt, maar ze weten niet goed hoe ze de zaken kunnen veranderen. Ze willen vermijden dat ze ziek worden door heel de tijd energie te blijven verliezen op hun rond punt. Deze mensen hebben een GPS nodig. Dit zijn dan de coaches.

Een coach is als een GPS die samen met de klant de bestemming vastlegt waar de klant naartoe wil. De coach helpt de klant die bestemming te bereiken via verschillende coördinaten…

Terwijl iemand jarenlang bij een therapeut in sessies moet gaan, is het bij een coach de bedoeling dat een klant in een afgebakende tijdspanne een toolkit aan kennis en inzichten opdoet om toekomstige situaties op eigen kracht te kunnen aanpakken.

Bij coaching is het de bedoeling om mensen in self empowerment te zetten. Bij therapie blijft de klant meer afhankelijk van de therapeut. Een coach is daarbij niet beter dan een therapeut, en omgekeerd is een therapeut zeker ook niet beter dan een coach. Een universitaire titel zegt trouwens niets over de kwaliteit.

Ik ken zelf enkele geaccrediteerde therapeuten die hun universitaire intensieve opleiding op zak hebben, maar waar ik in geen honderd jaren bij te rade zou willen gaan. Zij noemen zichzelf ook coach, maar hebben een behoorlijk negatieve levenshouding en laten dit zonder schroom op hun sociale media los.

In onze coachingopleiding is die basishouding en Walk-the-talk attitude van een coach één van de aandachtspunten.

Toegegeven, ook bij de coaches moet het kaf van het koren gescheiden worden. Ik ken ook coaches die het heel goed kunnen uitleggen, maar in hun eigen leven bij het minste windstootje in paniek schieten. Ook dat is niet de houding die bij een goede coach hoort.

Als coaches en therapeuten zelf al respect zouden opbrengen voor elkaars werkterrein, zouden ze kunnen samenwerken ipv mekaar te beconcurreren. Het zou onze bevolking ook helpen om duidelijk te weten bij wie ze het best aankloppen voor hun persoonlijke situatie.

Mensen die het noorden wel weten staan en gewoon een GPS nodig hebben, zouden bij een coach aankloppen. Zij zouden niet on­nodig de agenda van een therapeut bezetten. En zo zou de agenda van therapeuten meer vrijkomen voor mensen die een kompas nodig hebben omdat ze het noorden dringend willen terugvinden.

Lees ook mijn blog Wat doet een life coach?

De heren Lowet en Duyck had ik wat minder enggeestig willen zien optreden. Vanuit een ruimdenkende en duurzaam oplossingsgerichte houding zouden zij een geloofwaardige oproep kunnen doen tot samenwerking tussen de beroepscategorieën. In die zin vind ik het een gemiste kans dat deze 2 heren in het wild schieten op coaches die ze als de vijand afschilderen.

Als alle coaches en therapeuten zouden meewerken aan duidelijkheid scheppen over het verschil tussen beide beroepen, zou de bevolking pas écht geholpen zijn.

Wouter Duyck beweert tijdens zijn interview op Radio 1 dat de coaches een relevant diploma moeten kunnen voorleggen of een universitaire opleiding horen te volgen om kwaliteit te kunnen bieden. Ik zelf heb geen universitair diploma en noem mezelf geen therapeut. Ik heb wel tal van degelijke opleidingen in binnen-en buitenland gevolgd. Is die degelijkheid bewezen en wetenschappelijk onderbouwd?

Ik heb de wetenschap en universitairen niet nodig om mij te vertellen dat wat ik leer waardevol is. Het belangrijkste bewijs voor mij is de ervaring, zien dat het in de praktijk echt werkt. Met een universitair diploma heb je enkel bewezen dat je veel theorie kan verwerken en opslaan in je brein. De vertaalslag naar praktijk en het dagelijkse leven is (vaak) nog het ontbrekende puzzelstuk.

Ik ben dus een volwaardige coach met degelijke kennis, inzichten en ervaring. Ik ben bewust niet ICF-geaccrediteerd om de simpele reden die Lowet en Duyck aanhalen en waar ik het mee eens ben. Ik heb respect voor de therapeuten en hun werkterrein. Ik verwijs klanten door naar een therapeut als ik voel dat ze daar beter terecht kunnen.

Omgekeerd maakt het mij dan wel boos dat een paar zelfverklaarde gerespecteerde therapeuten zich respectloos uiten over mijn beroep waar ik ruim 10 jaar volwaardig en succesvol aan heb gebouwd.

Beste heren Lowet en Duyck,

Ik hoor mij niet te moeien in hoe goed of slecht jullie je werk doen. Het zou omgekeerd ook fijn zijn dat jullie je niet uiten over een beroep waar jullie zelf ook niet de gepaste opleidingen voor hebben gevolgd. M.a.w. spreek je niet uit over zaken als je niet goed weet waarover je het hebt. Dankjewel om dat respect te kunnen opbrengen en daarmee het voorbeeld te leven voor mensen die jullie op jullie woord geloven.

Anja Pairoux
Coach – erkend bemiddelaar – auteur