Nieuwjaarsbrief van een plusouder

De nieuwjaarstijd is elk jaar opnieuw een gevoelige periode voor samengestelde gezinnen. Het onzichtbare wordt weer eventjes zichtbaar gemaakt, ouders en plusouders worden in deze tijd extra geconfronteerd met de pijn die onderhuids aanwezig is. En ook de (stief)grootouders worden in deze periode betrokken met de moeilijkheden van een samengesteld gezin. De verschillen tussen bloedband en stiefband zijn duidelijker voelbaar dan tijdens de rest van het jaar.

De nieuwjaarsbrief van een kind begint altijd met…

“Kom erbij zitten” drong mijn man enkele jaren geleden op Nieuwjaarsdag aan terwijl hij mij met zijn arm naar de stoel naast hem lonkte. Het was weer dat grote moment waarop zijn zoon, mijn stiefzoon, zijn nieuwjaarsbrief ging voorlezen. Mijn man wilde absoluut dat ik naast hem ging zitten voor dat jaarlijkse grote moment. Maar ik aarzelde en wilde liever aan de kant blijven staan om toe te kijken. Ik wist dat ik er maar betekenisloos bij zou zitten.

Uiteindelijk nam ik dan toch maar mijn plaats in en luisterde naar wat mijn stiefzoon had geschreven. “Leuke brief, hé?” vroeg mijn man me na afloop. “Ja, leuk en origineel bedacht.” kon ik antwoorden. En kort erna vroeg ik in stilte of er hem niets was opgevallen.
Hij: “Wat zou er moeten opgevallen zijn?”
Ik begreep dat niemand zich bewust was van wat mij wel was opgevallen, en dat er dan ook niet de minste foute bedoelingen waren ook. Maar het was daarom niet minder confronterend en pijnlijk.

De nieuwjaarsbrief van een kind begint altijd met “Liefste mama, liefste papa”. Bij kinderen van gescheiden ouders worden het 2 brieven, eentje voor mama en eentje voor papa. En dan komen er nieuwe partners bij, de plusmama en pluspapa. Intussen maakte ik al jaren deel uit van het jonge leven van mijn stiefzoon en dan hoop je als plusmama dat je een bepaald moment ook een plaats krijgt op die nieuwjaarsbrief. Maar de brief begon zelfs na al die jaren nog altijd met “Liefste papa”. Niemand die er aan dacht om er “Anja” of “beste plusmama” aan toe te voegen, niemand die er oog voor heeft dat de plusouder vergeten wordt. Een gans jaar lang doe je als plusmama je stinkende best om heel veel te slikken en klaar te staan als zij het nodig hebben. En dan één keer per jaar lukt het niet om de erkenning te geven dat je erbij hoort!? Mijn man had er inderdaad zelf ook nooit bij stilgestaan en was blij dat ik hem er vriendelijk attent op maakte. “Dat klopt, het is aan de ouders om daar rekening mee te houden” zei hij.

Het onzichtbare wordt weer zichtbaar gemaakt

De nieuwjaarstijd is elk jaar opnieuw een gevoelige periode voor samengestelde gezinnen. Het onzichtbare wordt weer eventjes zichtbaar gemaakt, ouders en plusouders worden in deze tijd extra geconfronteerd met de pijn die onderhuids aanwezig is. En ook de grootouders worden in deze periode betrokken met de moeilijkheden van een samengesteld gezin. De verschillen tussen bloedband en stiefband zijn duidelijker voelbaar dan tijdens de rest van het jaar.

Enkele voorbeelden van gevoeligheden:

• De stiefgrootouders geven bij de nieuwjaarsbrief evenveel centjes aan hun stiefkleinkinderen dan aan hun andere kleinkinderen. “Alle kinderen gelijk” is daarbij hun leuze. Maar omgekeerd hebben de stiefkleinkinderen geen nieuwjaarsbrief gemaakt voor hun stiefgrootouders. Het voelt onrechtvaardig, maar iedereen zwijgt ‘voor de lieve vrede’. Behalve hun dochter, de stiefmoeder van die bewuste kleinkinderen. Zij is heel boos op haar stiefkinderen en haar partner omdat ze haar ouders zijn vergeten bij het schrijven van de nieuwjaarsbrieven.
• Deze stiefgrootouders beslissen om het jaar nadien ook geen centen meer te voorzien voor hun stiefkleinkinderen aangezien er omgekeerd ook geen nieuwjaarsbrief voorzien is. Dan hoeft hun dochter zich alvast niet meer druk te maken hierover. Maar dan stoten ze op het ongenoegen van hun schoonzoon die vindt dat het kwetstend is dat zijn kinderen uit de vorige relatie niet mee lijken te tellen. Wat de stiefgrootouders ook doen, er is altijd wel iemand die zich verkeerd behandeld voelt.
• Een plusmama merkt op dat haar eigen zoontje van zijn grootouders (haar schoonouders) minder cadeau’s krijgt dan de andere kleinkinderen. Terwijl haar kind evengoed ook hun bloedeigen kleinkind is. Het enige verschil is dat de andere kleinkinderen uit het eerste huwelijk komen. Krijgen zij dan meer omdat zij gecompenseerd moeten worden als slachtoffer van de scheiding? Het kwetst de plusmama dat haar zoontje minder belangrijk lijkt te zijn voor haar schoonouders. Ze zal het hen in de loop van het jaar nog wel laten voelen op een andere manier.

Lees ook mijn blog: 5 tips voor gescheiden ouders

Dankbaarheid en erkenning

De eindejaarsperiode staat voor een tijd van dankbaarheid en erkenning. Het is een tijd waarin de familiebanden de aandacht vragen. En het kan dan best confronterend zijn om voor de zoveelste keer te moeten aanvaarden dat je als samengesteld gezin nooit nog het klassiek gezin zal hebben waarvan je droomde. Dat je elk jaar opnieuw de pijn moet voelen :

• dat je eigen kind bij de andere ouder is terwijl je als gescheiden ouder met je andere (stief)kinderen op een feestje bent
• je moet de aandacht telkens weer delen met kinderen die niet van jou zijn, terwijl je liever met je kerngezin op dat feestje bent.
• het verschil tussen bloedband en stiefband komt eens te meer bovendrijven en dat is nog altijd lastig is om te aanvaarden of te begrijpen door de omstaanders.
• tijdens het familiefeest word je geconfronteerd met de gelukkige gezinnetjes van je broers en zussen terwijl jijzelf vanbinnen kapot gaat van verdriet omdat je ook dat eenvoudige leven had gewild.
• elke keer opnieuw moet je verantwoording afleggen aan mensen die niet kunnen of willen begrijpen wat je voelt als stiefouder.
  de kerstperiode gaat opnieuw gepaard met discussies met de ex-partner omdat die roet in het eten gooit bij de uitstapjes die jullie hadden gepland met het nieuwe gezin.
• dat wat je ook zegt of doet, het altijd verkeerd begrepen wordt.
• je bent constant bang dat de bom weer zal barsten als je jezelf probeert te zijn – net in deze tijd wil je liefst van al genieten van de gezellige sfeer én tegelijk jezelf mogen zijn.

Enkele tips in aanloop naar de feestdagen

1. Neem het niet persoonlijk als ze je ‘vergeten’. Tussen ouders en kinderen is er sprake van een bloedband en een vanzelfsprekende liefde. Zij staan er niet bij stil dat jij je vanuit de stiefband een buitenstaander voelt en extra erkenning nodig hebt voor je plaats in hun leven. Mensen die geen stiefouder zijn, kunnen niet bevatten hoe het voelt om stiefouder te zijn. Neem het de onwetende niet kwalijk dat hij niet weet.
2. Blijf jezelf, onder alle omstandigheden en hoe moeilijk het ook is. Voelt iets niet goed en worden je grenzen overschreden? Benoem het en maak het bespreekbaar, vanuit kwetsbaarheid. Meestal kroppen stiefouders hun gevoelens op en stapelen de emoties zich op. Op een bepaald moment barst de bom en komen alle frustraties eruit, vanuit een strijd. Beter is de gesprekken onmiddellijk aan te gaan, niet vanuit strijd, maar wel vanuit kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid is kracht!
3. Hou je aan de afspraken en wijk er niet van af. In deze periode wil iedereen vanuit goede intenties toegeeflijk omgaan met de planning rond de kinderen. Onbewust verwacht je ook toegevingen terug. Als die er niet komen, gaat dat gepaard met frustraties. En frustraties zijn monstertjes die hun weg toch zoeken om geuit te worden, is het niet direct, dan is het later in een andere verpakking.
4. Als je als gescheiden ouder van de plusmama verwacht dat ze voor je kinderen zorgt als een moeder, behandel haar dan ook als een moeder. Het is heel normaal dat zij evenveel terug verwacht als wat van haar aan inspanningen verwacht wordt. Een moeder geeft onvoorwaardelijk aan haar kinderen, omdat hier sprake is van een onvoorwaardelijke liefdesband. Een stiefmoeder kan niet onvoorwaardelijk investeren. Niet omdat ze dat niet wil, maar gewoon door de stiefband die zo broos is dat die op elk mogelijk moment verbroken kan worden.
5. Merk je als biologische ouder dat je partner met een opgekropt verdriet zit, wat stil is of net heel ontvlambaar? De eindejaarsperiode is een tijd van verbondenheid en dan wegen de eenzame momenten des te zwaarder. Weet dat een stiefouder zich heel eenzaam kan voelen temidden van de diepe liefdesband tussen de biologische ouder en diens kinderen. Het lost niets op om aan de stiefouder te zeggen dat het ‘niet nodig is om zich zo te voelen’, want dat gevoel is er nu eenmaal en kan niet zomaar weggenomen worden. Beter is het om op zo’n moment een luisterend oor en een gemeende knuffel te geven.
6. Focus op de mooie momenten en geniet daarvan, hoe klein ze ook zijn!

Zalig Kerstfeest en Gelukkig Nieuwjaar!